Txiapasen, Mexikon, bizilagunen gehiengoa andra indigenak dira. Tzotzil hizkuntzan ez dute “gaztea” esateko berbarik. Umea edo andra zara, hilekoak zehazten du batetik bestera igarotzea. Beraz, disfrutatzeko, ikasteko edota harreman sexual libreak izateko denborarik ez dute.
Estatu Batuetara salto egin eta Angela Davis aipatu gurako nuke. Oraintsu Euskal Herrian ibili da eta arraza, genero eta klase arazoak berriro jarri ditu mahai gainean, baita EEBBetan andrazkoek kartzeletan sufritzen duten aparteko zapalkuntza ere. Kartzelak sortu ziren “gizonezkoak damutu eta herritar hobeak” bihurtu ahal izateko. Eskubide hori ez zitzaien andrazkoei aitortu ez zirelako herritar osoak.
Afrikara bagatoz, esaterako, Senegalera, ezkontzen ez diren andrazkoak baztertu egiten dituzte. Estigmatizatuta daude eta sarritan ohitura “arinekoak” direla esaten da. Hori dela eta, bikotea aurkitzeko zailtasun handienak dituzte ikasketadun andrazkoek eta aktiboan daudenek.
Tailandiak liluratu egiten gaitu baina, andrazkoa pertsona ala merkantzia den ez dakigu. Karen etniako “Andra Jirafa” izateko ilargi betea dagoen eguazten batean jaio behar da. Andra “pribilegiatuak” dira. Txikitan hasten dira brontzezko eraztunak lepo gainean jartzen. “Andra Objektoa” izatearen adibide garbiak dira.
Samoako andrazkoen askatasun sexualaren gainean Margaret Mead antropologak esandako guztia faltsua zela konprobatu zen. Lastima!
Larrabetzun, 80 urte faxistak herrian sartu zirela eta, ekimen zabala izan dugu. Zutunik taldeak ekarpen handia egin du eta pelikulak ikusteko aukera izan dugu, gerra sasoietan ikusezinak diren andrazkoen bizipen latzaz jabetzeko.
Lan handiak ditugu genero eskubideei begira baita eskubide sozial eta ekonomikoei begira ere. Kultura eta ohituren gainean egin beharreko lanak ere badaude. Angela Davisek esaten duen moduan, aliantzak egin behar dira herri mugimenduekin, arazo guztiei aurre egin ahal izateko. Arazoak diren neurrian erronkak ere badira. Animo!