Gauza jakina da pagoaren familiako zuhaitz bat ere badela artea, hosto-iraunkorra eta enbor-sendoa. Sakratua zenbait tradiziotan, euskal mitologian sendotasunarekin eta bizitza luzearekin lotzen da. Arbola horrexek ematen dio, hain zuzen ere, izena Arratiako Artea herriari.
Hantxe, Artean, Herriko Bentan, egon ginen lehengo batean bazkaltzen. Adi-adi entzun genizkion Ramontxu sukaldariari menuko jakien gaineko azalpenak; zehaztasun osoz eta andaluziarrek daukaten berezko graziaz emanak. Ederto (eta merke!) bazkaldu genuen. Bazkalostean, Ramontxurekin, Mohammad sukaldari-laguntzaile amazigarekin eta Carol nikaraguarrarekin aritu ginen berbaz.
Mikelonekin ere egin genuen hitz-aspertutxoa. Azaldu zigunez, han, Herriko Bentaren goiko partean eta aldameneko etxean, 50 migrante bizi dira, errefuxiatuak gehienak; betiko gure artean geratzeko esperantzan batzuk, iragaitzaz (“transitoan”) beste batzuk.
Handik zebilen Fatima, Mohammaden emaztea. Eta haien alaba ere bai, beste dozena bat neskato arratiarrekin batera, sokasaltoan jolasten, bentaren aurreko plazan, Jatta gambiarrarekin. Jatta, bi alabaren aita; sorterrian alabak utzita etorri behar izan duen bi metro luzeko mutiltzarra. Sokasaltoan Arratiko neskekin.
Ramontxu, Mohammad, Fatima, Carol, Jatta, Marta, Rosa, Junnes, Zaka... Errefuxiatuak, etorkinak... Gaztelaniaz kasik ere ez dakite-eta hainbatek; geratuko diren ala ez diren ere ez. Eta, hala ere, euskara ikasten Herriko Bentan AEKren bidez, Lurdesekin.
Artean bat egiten dute lehen lerrokadako arte guztiek: denbora-hedadurak, bitarteek zein tarteek, lasaitzeek, aukera baliatzeek eta, batez ere, artadi gizatiar baten babesean gauza ederra sortzen duen giza jardunbideak.
Igor Elordui, kazetaria