Zelan Larrabetzuko kontzertua?
Oso ongi. Izugarrizko harrera egin zidaten eta oso gustura ibili nintzen bertan. Saioa ez zen oso jendetsua izan, egia da, baina Larrabetzuko publikoa ona izan zen. Ezin dut kontrakoa esan. Herria aspaldian ezagutu nuen, gazteagoa nintzela bertan parrandan ibili nintzelako (kar-kar).
Hori Bai gaztetxea leku txikia da, erabat aproposa zure diskoa aurkezteko, ezta?
Bai. Guk bi formatutan eskaintzen dugu emanaldia: sei laguneko taldearekin edo akustikoa, hiru lagunekoa. Eta Hori Bai gaztetxean, noski, bigarrena aukeratu genuen. Nirekin batera, Mikel Santxez gitarra-jotzailea eta Txema Garces baxu-jotzailea izan ziren taulen gainean.
Zer da Isilik daude harriak zure azken diskoa?
Iaz, Naiz irratian hasi nintzen astero musika-saioa egiten. Eta bururatu zitzaidan zentsuraren inguruko kantak berreskuratzea. Azken bolada honetan, nire ustez, atzerapausoak egin ditugu askatasun adierazpenari dagokionez. Historian zehar, hainbat lekutan eta garaitan zentsuratu dira kantak: frankismoak Espainian, Elizak, naziek, Argentinako diktadurak, Kuban... Ikerketa potoloa egin nuen eta hainbat irrati-saio aurkeztu eta gero, diskoa egitea pentsatu nuen, haizeak ez eramateko irratian esandako guztia. Badakit gaur egun, podcastei esker, irratiko saioak ez direna alferrik galtzen, baina diskoak zerbait fisikoa ematen dizu. Eta horrela jaio zen diskoa. Guztira, hamar kantak osatzen dute lana: batzuk euskaraz daude, baina atzerrikoak moldatu eta euskaratu egin ditugu.
"Historian zehar, hainbat lekutan eta garaitan zentsuratu dira kantak: frankismoak, Elizak, Kuban, naziek..."
Zelan izan zen ikerketa? Non bilatu zenuen?
Zaila izan da, tamalez, zentsura hainbat eta hainbat kantak eta bideoklipek jaso dutelako. Irratian 500 kanten berri eman nuen, baina diskoan bakarrik hamar jaso ditut. Dokumentazioari dagokionez, liburuak erosi nituen, Internet...
Zelan aukeratu dituzu kantak?
Lau zentsura mota egon dira: erlijiosoa, politikoa, soziala eta morala. Eta lauak islatu nahi izan ditut diskoan. Zenbait irizpide erabili ditut kantak aukeratzeko: istorio bitxienak zituztenak, matxismoarengatik eta arrazakeriarengatik zentsuratuak....
Kantaren bat aukeratuko zenuke?
Ez da erraza, agian hurbilenak esango nituzke, bi euskal kantak: Xabier Leterena, Lourdes Iriondok abesten zuena, eta Estitxu Robles-Arangizena. Estitxuk Euskal Herriko ahotsik onenetarikoa zuen. Kantak ez dira bitxienak, baina esate baterako, Estitxuk izugarrizko arrasta lortu zuen nazioartean, hemen zentsuratu zuten bitartean, Frantzian eta Hego Amerikan, Txilen batez ere. Eta hori aldarrikatu nahi izan dut.
"Estitxu Robles-Arangiz ahotsik onenetarikoa da; hemen zentsuratu zuten, baina nazioartean arrasta lortu zuen"
Korapilatsua izan zen kantak euskaratzeko prozesua?
Harkaitz Canok egin du lana eta maisua da. Aurreko diskoan ere berarekin ibili nintzen lanean eta badakit artista dela. Itzulpenak errespetuz egiten ditu eta moldaketa bikainak egin ditu. Izan ere, alde literarioaz gainera, alde musikala ere hartzen du kontuan eta hizkuntzaren sonoritatea harrapatzen du. Erran nahi dut silaba zehatz batek errepikari indarra ematen badio, Harkaitz euskaraz ere horri eusten saiatzen dela. Oso gustura gaude berak egindako lanarekin.
Saltsa guztietako perrexila
Estitxu Pinatxo Olaziregi (Bera, 1987) gazte-gaztea zela hasi zen abesten, 15 urte zituela Egan taldean sartu zelako. Harrezkero, zenbait musika-taldetan ibili da, baita telebistan ere: nafarrak ETB, Telecinco eta Antena3 kateetako musika-saioetan hartu du parte. Iaztik musika-saioa ere egiten du astero Naiz irratian eta, horri esker, Isilik daude harriak bigarren diskoa bakarka plazaratu zuen. Lehenengoa, Haize gorri batek 2019an argitaratu zuen. Musika alde batera utzita, Estitxu irakaslea da. "Ez, ez dut aspertzeko denbora handirik, Berako Kultura zinegotzia ere banaizelako. Musika garrantzitsua da, baina hortik bizimodua ateratzea zaila da", esan digu.