Denbora eman beharko dugu, eta ez gutxi, irtenbideak aurkitzen eta irtenbideok martxan jartzen, zeren ezin baikara konforme egon % 10,7ko erabilerarekin. Eta neurri handian geure esku dago.
Has gaitezen, beraz, egoera aztertzen. Batetik, inoiz baino euskaldun gehiago ateratzen dira irakaskuntzatik eta, bestetik, erakundeak ere zeregin horretan ahalegindu egiten dira; baina, nahiko da? Datuok irakurtzen argi dago ezetz, ez dela nahiko. Hel diezaiogun, beraz, lehenengo puntuari, hau da, irakaskuntzari; eta gainbegirada txiki bat emanez argi dago derrigorrezko irakaskuntzatik ateratzen diren gazte portzentaje handi bat ez dela euskaldun peto ateratzen, ezta hurrik eman ere. Horra hor lehenengo arazoa. Baina, jarrai dezagun bigarren puntua aztertzen, hau da, instituzioen aldekotasuna aztertzen; eta hor ere asko egiten den arren, arazoa bideratzeko ez dela nahiko nabarmen ageri da. Eta, azkenik, maila pertsonala zein pribatua aztertutakoan, zer esango dugu erabilera % 10,7koa bada eta ez % 50ekoa, gure ezagutzari dagokiona.
Horiek horrela, eta aztertutako bi esparru horietan hobekuntzak egin daitezkeen eta egin behar diren arren, zentra gaitezen egitekoak zehazten hurrengo bi esparruotan:
1– Aisialdia: aisialdia ez estrukturatua edo, beste modu batean esanda, aisialdi informala eta euskaraz ia ez da existitzen. Beraz, aisia, jolasa, gozamena eta, agian, maitasuna erdararekin elkartuta doaz gehienentzat. Euskara, ordea, ikasketekin, azterketekin eta gogortasunarekin erlazionatu eta, seguruenik, sentitu egiten da. Hori guztia irauli behar dugu kirolerako, musikarako, dantzarako eta gozamenerako guneak sortuz. Euskara gure gauza onetarako erabili behar dugu eta.
2– Lan esparrua: kasu askotan gazteak irakatsi eta trebatu egiten ditugu euskaraz, gaur egun gehienak. Baina lan mundura doazenean gaztelanian aritu behar dira. Hori kontraesana! Ahalegin izugarria egin behar dugu esparru honetan. Izan ere, lehen ez bezala, gaur egun enpresek natura eta ingurunea errespetatu behar dute: ezin dituzte lurrak kutsatu, ezta errekak ere, eta airea kutsatuz gero ordaindu behar dute, karbono dioxidoa kasurako. Eta kultura? Ez dute errespetu behar? Mundu honetan ere trantsizioa egin beharko da arauak jarriz, epeak emanez eta dirulaguntzak bideratuz.
Eta irakurle hori, nik neuk, zuk zeuk eta guk geuk ere ahalegindu beharko dugu zeregin hauetan edonon gaudela; berdin etxean, berdin lanean, berdin instituzioetan, berdin aisialdian gaudela helburutzat hartu behar dugu euskara, osasuna eta ekologia hartzen dugun hein berean. Langileon osasunaren aldeko presioa izan zen gakorik indartsuena, gizarte osoak kontuan har zezan, eta, gaur egun ekologisten presioa da akuilurik indartsuena, klimaren aldaketaren aurka egiteko; beraz, zelan ez da izango presio soziala armarik indartsuena, euskararen alde egiteko?
Jar gaitezen martxan, astitik galdu barik, denok batera eta norabide berean. Behar dugu eta.