10 eta 15 zentimetro bitartean neur-tzen duen landarea da. Bere loreak handiak dira landarearen tamainarekin alderatuta. Bost petalo dituzte eta kolore bioleta bizi eta iluna. Iberiar penintsula osoan eta uharteetan 33 bioleta mota daude, eta bioletaren antzeko propietate eta erabilera sendagarri asko dituen pentsamendua (Viola tricolor) aurki dezakegu.
LORATZEA ETA BILTZEA
Otsailetik maiatzera loratzen da, baina eremuaren eta klimaren oso menpekoa da. Loreak biltzen baditugu, azkar lehortu behar ditugu, kolorea eta usaina gorde- tzeko. Hostoak gazte biltzea hobe da, baina urte osoan zaharrak direnak ere erabil ditzakegu.
SUKALDEAN
Lore eta hostoak jan daitezke. bitaminetan oso aberatsak dira, batez ere C bitaminan eta A probitaminan. Gainera, E bitamina eta gatz mineralak dituzte. Bere hosto samurrak eta loreak entsaladan jaten dira, postreetan… Hostorik zaharrenak barazki bezala kozinatu daitezke eta pure, krema eta gisatuei gehitu. Loreak gozogintzan, gelatinetan eta edarietan asko erabiltzen dira.
EZAUGARRI MEDIZINALAK
Fitoterapian loreak erabiltzen dira batez ere, baina hostoak diuretiko leuna dira eta sukarra jaisten laguntzen du. Larruazaleko afekzioetan, arnasketa-arazoetan eta arazo erreumatikoetan ere erabiltzen da, hala nola analgesikoan eta neuralgikoan (azido salizilikoan duen edukiagatik).
ARNAS APARATUA
Bioleta farmakopea zaharreko 7 bular-loreetako bat da. Loreak hauek dira: apo-belarra, mitxoleta, malba zuria, malba, katu-oina (Antennaria dioica), eztul-belarra eta bioleta. Espektoratzailea eta bularraldekoa da. Eztul lehorra eta narritagarria, zurrunga, bronkitisa eta abar arintzeko erabiltzen da. C bitaminan aberatsa denez, gripea eta katarroa dagoenean erabiltzen da. Kasu horietarako, hartu infusioa edo xarabea. Beste landare batzuekin batera intsusa-loreak, bizar-sustraiak eta borraja-loreak erabiltzen da sukarra jaisteko.
Lorearen infusioa: Bere lore lehorraren postre koilarakada bat, 150 ml ur berotan, bota uretara, estali eta utzi infusionatzen 10-15 minutuz. Egunean 3-4 katilu har ditzakegu. Tisana horiek hartzeko dira, baina gargarak ere egin daitezke eztarriko mina arintzeko eta begiak garbitzeko, hauek lehortzekotan.
Bioleta-xarabea eztiarekin: Ondo kontzentratutako infusio bat egiten da: 100 gramo bioleta-lore eta 300 ml ur. Utzi beratzen gutxienez gau osoan. Egokiena 24 orduz beratzea da, argiak eta beroak emango ez dioten leku batean, giro-tenperaturan. Ondoren, iragazi, infusioa pisatu eta gehitu eztia (infusioaren gramoen bikoitza). Dena ondo nahastu eta ontziratu egiten da. Egunean hainbat koilarakada har daitezke, batez beste 1-5 koilarakada bitartean egunean, behar denaren arabera. Zuzenean, ala tisanetan edo uretan disolbatuta har daiteke. Eztula lasaitzen eta flema ezabatzen lagunduko du.
AZALA
Bioleta larruazalaren araztaile gisa erabiltzen da. Larruazaleko arazoetarako gomendatzen da, hantura eta bero-sen- tsazioa badaude. Larruazal lehorrean ere bai. Bioleta freskagarria dela esaten da, eta horregatik erabili izan da buruko minean eta baita intsolazioetan ere. Barrutik (infusioa) zein kanpotik (oleatoa, kataplasma) erabiltzen da. Bioleta-oleatoa ezin hobea da larruazala zaintzeko, eta oso erabilgarria da patologia askotan, hala nola dermatitis atopikoan, psoriarian, gazteen aknean, furunkuluetan, abzesuetan, zaurietan eta ultzeretan. Era berean, oso erabilgarria da esneki-zarakarrerako, pixoihalaren dermatitiserako, mastitiserako eta bular pitzatuetarako (hostoen kataplasma ere aplika daiteke).
Kataplasma: 2 aukera: Birrindu hostoak eta loreak mortero batean eta zuzenean aplikatu larruazal garbian. Utzi minutu batzuetan, hogei bat minutu. Gero, kendu kontu handiz eta utzi ingurua pausatzen. Edo birrindu hostoak eta bioletak, gehitu eztia eta nahastu. Aplikatu sendatu beharreko eremuan. Kataplasma mota hau asko erabiltzen da zaurietan, erreduretan eta ultzeretan.
KONTRAINDIKAZIOAK
Bioleta toxikotasunik gabeko landarea da. Baina sustraia hartzekotan kontuz ibili behar gara. Kantitate handian, sustraiak, alkaloide eta saponinetan aberatsa denez, gorakoak, urdaileko mina edo urduritasuna eragin ditzake.