Egun on. Buenos días

Erabiltzailearen aurpegia Juan Luis Goikoetxea 2022ko urr. 19a, 13:06

Daria Obymaha (www.pexels.com)

Irriño batek elektrizitatea baino gu­txiago balio du, baina beste hainbeste argi emaiten du (1). Nori ez zaio gozo goizeko kafe zu­rrutada edo agur egitean irribarrezko kei­nua? Hizkuntzara gatozenean, ostera, as­kotan esan Egun on eta erantzuten didate Buenos días. Erantzun didanak Buenos días ez dit alegrantziarik sortu; ez dauka euskaraz egiteko asmorik, badaki-eta neuk egin beharko dudala erdaraz. Se­gu­ru sentitzen da erdal erreinu ir­moan. Be­raz, euskaradunok elebidunak ala ele­bi­gunak gara? Ze, bera, erdalduna, ez da aldatzen; neu derrigortzen nau Ja­po­niako eshaku erreberentzia egitera.

Noren aurrean makurtzen gara es­ha­ku eginez? Eta noren aurrean ez gara ma­kurtzen?

EUSKARA ENTZUN BAI, ULERTU EZ prak­tikatzen duenaren aurrean makur­tzen gara: Nepomuceno jauna Meñakako Ma­ria andre euskaldunarekin ezkondu da. Emaztea kantaria da eta herriz herri da­bil abeslari. Domekaz, eguerdi aldera,  Pa­txo eta biok beraien etxera hurreratu ga­ra. Egin diogu galdeketa emazteari; oso interesgarria! Amaitzean, isil-isilik egon den senarrari itaundu dio Patxok:

–Ulertzen duzu euskara Nepo­mu­ce­no?

–Entzun bai, ulertu ez!

 

EUSKARA ENTZUN BAI, ULERTU ERE BAI dioenarekin ez gara makurtzen: Txo­rierriko auzo batean gertatua da. Txe­rria hil dutenez, ezagun asko elkartu di­ra baserriko atarian, abere gaixoari hil orduan eusteko -erruki barik eusteko-. Ostean, kopaua eta txakolina hartu eta ge­ro, taldeko bat bertsotan hasi da, in­dartsu. Bospasei kantatu dituenean, sue­te­tik agertu da hiriburuko Mauricio, eta tal­dekide batek galdetu dio:

–¿Mauricio, te gustan los bertsolaris o qué?

–Mucho, sobre todo cuando levantan la piedra hasta el hombro.

 

EUSKARA ENTZUN, ULERTU ETA ERA­­BIL­TZEN DUENA euskaltzalea da, geu­re kidea: euskaldunon artean, euskal­dun berriak eta euskaldun zaharrak bi­zi gara. Euskaldun zaharren artean bi mo­tatakoak, behintzat, badira: ba­tzuk gu­raso erdaldunen seme-alaba eus­kaldun zaharrak; besteak: guraso eus­kaldunen se­me-alaba euskaldun za­ha­rrak, den-de­nak euskaldunak.

Argi-argi adierazi behar dugu BERBA­LA­GUNeko ikasleak pozgarriak direla eus­kal­dunontzat. Imanol Berriatuak(2) ho­ne­la idatzi zuen: “Gure gazte askok ez dute amets egiten. Ez dute herriaren deia entzuten. Entzumena galdu dute. Ez di­tuzte egunsenti berriaren izpiak ikus­ten. Ikusmena galdu dute. Itxaropena gal­du dute. Zahartu egin dira gaztaroan. Bai­na euskaltegietako neska-mutilen pen­tsamenduak berriro ekarri dit poza eta alegrantzia”. 

 

EUSKARA ONDO DAKITENAK, BAINA ERDAL ZALEAK DIRENAK: “Unas dicen que sí, otros dicen que no” izan zen Bilboko gotzain baten erantzuna –parkatu, izen-deiturak ez esatea–. Bileraren ostean ho­laxe itaundu zioten gotzainari:

–Berorrek badaki euskaraz?

Eta erantzuna:

–Unos dicen que sí y otros dicen que no.

Beraz, elebidunak ala elebigunak ga­ra euskaldunok? Kanabera biguna da, bai­na okertu arren, ez da apurtzen; be­rriro jartzen da tente, haize bolada igaro ondoren.

 

 

(1) Abbé Pierre, HERRIA aldizkaria. Baiona, 3657 zenbakia. 2022ko irailaren 22koa.

(2) Imanol Berriatua. Ikasle Israelen. 1. Maila. Zarautz, 1982.

Zenbait Derio