Etxean bezala

Marisol Couceiro, Loiu Gurenako zu­zen­daria da; Amaia Ayarzagüena, eri­zain­en burua; eta Eunate Luzuriaga, psiko­logoa. Hirurek osatzen dute lan egiteko modu berriaren talde eragilea. Couceirok azaldu digunez, Bizkaiko Foru Aldundiak antolatutako bizikidetza-unitateei buruz­ko heziketa-saio batzuetan hartu zuten par­te, eta hasieran apur bat eszeptikoak baziren ere, azkenean ohartu ziren ere­dua ezarri ahal zela zahar-egoitzan, eta hainbat gauza aldatu. “Jakin badakigu norberaren etxeak ez duela parekorik, baina gu beti saiatu gara egoiliarrak etxean bezala sentitu daitezela. Bizikide­tza-unitateei esker, etxeko giro hori askoz na­bariagoa da eta egoiliarrak aktiboago egotea ekarri du”.

Lehenengo bizikidetza-unitatean 25 per­tsona daude; bigarrenean, 18; eta hi­ru­ga­rrenean, 23. “Dekretuan jasota da­goe­nez, lagun-kopurua tokiaren ezau­ga­rrien araberakoa da; hala ere, uni­ta­te batean ezin dira 25 pertsona bai­no gehiago egon. Era berean, logelak uni­tatearen barruan egon behar dira eta haietako % 75 banakoak izan behar dira. Egongela ere egon behar da, eta egon­gelaren barruan, sukalde egokitua. Apar­teko unitateak dira; hau da, unitate batera joateko ez da beste unitate batetik pasatu behar”. 

Kanpotik ikusita, pentsatu liteke lo­gi­koena dela bizikidetza-unitateak on­doen dauden egoiliarrekin martxan ipin­tzea; hala ere, Couceirok erabaki zuen egi­tasmoa muga gehiago dituztenekin hastea. “Autonomoak direnek eta bu­rua ondo dutenek euren kabuz bi­la­tzen dute denbora nola eman, eta le­ku batean gustura ez badaude, beste ba­tera joaten dira; edo kexatzen dira. Na­rriadura kognitibo handiagoa dutenak, be­rriz, ez dira nabarmentzen, eta den­bora eserita edo telebista ikusten ema­ten dute. Horregatik pentsatu nuen egi­tasmoa modua izan litekeela egoiliar horiek aktibatzeko”. Eta horrela izan da, be­re esanetan, egoiliar gehienengan hoberako aldaketak sumatu dituztelako. “Adi­bidez, gure egoiliar bat apur bat obse­sionatuta zegoen salmenta-maki­na­rekin eta beti ikusten genuen bere in­guruan. Orain, berriz, egongelan gel­ditzen da eta antolatutako ekintzetan hartzen du parte; Internet erabiltzea ere gustatzen zaio…”.

Egoiliarren aktibazio horretan gero­kultoreen lana ere ezinbestekoa izan da. “Lan egiteko modua aldatu da: lau per­tsonako erreferentziazko gerokultore bat dago, eta, hortaz, egoiliar bakoitzak eta bere familiak erreferentziazko gero­kultore bat dute. Horri esker, alde guztien arteko harremana askoz estuagoa eta errazagoa da, eta hobeto ezagutu ahal ditugu egoiliar bakoitzaren egoera, be­harr­izanak eta kezkak. Gainera, psiko­lo­goak hasieran-hasieran azaltzen dio erre­ferentziazko gerokultoreari zein den bere erreferentziazko egoiliarraren bi­zitza-historia, eta beste langile batek zer­bait antzematen badu, egoiliarraren erre­ferentziazko gerokultoreari jakinarazten dio”. Bizikidetza-unitate bakoitzean kon­trol-gune bat dago eta langileek mo­men­tuan erregistratu ahal dituzte ger­takariak eta erregistratu beharreko in­formazioa. 

Usainak

Lan egiteko moduaren aldaketak ahal­bidetu du denbora gehiago iza­tea egoiliar bakoitzaren gustuei eta be­harrizanei arreta handiagoz errepara­tzeko eta haiekin ekintza gehiago egin ahal izateko. “Adibidea ipintzearren, ja­kin dugu egoiliar bati puzzleak egi­tea gustatzen zaiola, eta, beste aldetik, lan­gileek kafea prestatzen dute unitateko bi­zilagunentzat eta guztien artean biz­kotxoak egiten dituzte, edo zenbait erre­zeta. Beharbada, guztiek ezin dute modu berean prestatze-lanetan parte hartu, baina adi egoten dira, entretenituta, eta argibideak ematen dituzte: aurreko egun batean taloak eta txorizoak egin ge­nituen eta egoiliar batek txarto egiten gen­biltzala adierazi zigun; arrazoia zuen”. Halaber, orain gerokultoreak ere dei­tzen dituzte talde psikosozialaren bi­leretara eta, ondorioz, arreta- eta bizi- pla­nari ekarpena egin diezaiokete eta informazio zehatzagoa dute egoiliarrei buruz. “Protagonismoa handiagoa dute eta poz-pozik daudela adierazi digute”. 

Langileak ez ezik egoiliarrak eta euren familiak ere pozik daude. Izan ere, etxeko giroa sortu da bizikidetza-unitateetan eta patxadaz begiratu ahal diote elkarri, eta momentuak partekatu; gelan nagu­sitzen diren usainek oroitzapenak eta sentimenduak azaleratzen dituzte. “Su­kaldea familiek ere erabili dezakete, pen­tsatzen dugulako hurbiltasun-sen­tsa­zioa areagotzen duela: amamaren edo aititaren etxera noa eta kafea eta pas­tak hartu ditzaket. Hobeto sentitzen dira guztiak”. Nolanahi ere, erronkak di­tuzte epe laburrera. “Sail bakoitzaren eta langileen erronkez gainera, familiei es­katu diegu logela pertsonalizatu deza­tela. Burua hobeto dutenek eskatu ohi dute argazki edo gauza bat edo bestea ekartzea, baina okerrago dabiltzanek, ez, eta bultzatu behar ditugu: leku abegikor batera sartuz gero, detaile edo oroigarri batek zer pentsatua ematen du, ziur asko; bestela, berdin dio, giroa beroagoa da eta”. 

Loiu Gurena zahar-egoitzan filosofia berria ezartzeak ahalegin handia ekarri du: alde batetik, lanak egin behar izan dira bizikidetza-unitateen ezaugarrietara egokitzeko, eta, ondorioz, hamar la­gun­entzako tokia kendu da; eta bestetik, langile gehiago kontratatu behar izan dira. Hala ere, zuzendaritzaren asmoa da etorkizunean, pixkanaka-pixkanaka, bizikidetza-unitate gehiago baimentzea. “Dena dela, argi utzi behar da filosofia zahar-egoitza osora zabaldu dela. Hau da, bizikidetza-unitateetatik kanpo ere erreferentziazko gerokultore bat dago lau egoiliarreko eta haiek ere lan egiteko modu berrira moldatu dira. Era berean, gainerako egoiliarrak proiektuaren par­te dira eta egongela nagusian gune bat atondu dugu, eta, besteak beste, teon­tzi bat, esnea berotzeko gailu bat eta aire bidezko frijigailu bat ipini, euren gauzatxoak egin ditzaten. Eraikinaren ezaugarriak kontuan hartuta, badakigu ezin izango ditugula egoitza osoan bi­zikidetza-unitateak baimendu, baina us­te dugu lan egiteko modua eta filosofia berbera izan behar dela”.