Urrezko makila

Hostoak eta loreak biltzen dira. Lo­raldia udaren amaieran hasten da, bai­na toki batzuetan azaroan ere topatu dai­tezke loreak. Hostoak eta loreak landarea erabat loratu ondoren batu behar dira. Le­hortzeko modurik onena da sorta txi­kietan zintzilikatzea. Lehortu ondoren, po­teetan edo oihaletan bilduta gorde be­har da.   

Sukaldean

Loreak jangarriak dira, eta entsala­de­tarako bizigarri onak. Hostoak ziazerbak moduan kozinatu daitezke, edo zopetan, gisatuetan eta salsetan erabili. Era berean, galdarraztatu daitezke, geroago, neguan edo udaberrian, erabiltzeko. 

Ezaugarri sendagarriak

Diuretikoa da, lehorgarria eta hantu­ra­ren eta kongestioaren kontrakoa. Hu­rrengo hauetarako erabili dezakegu: 

• Giltzurrun- eta gernu-hantura, giltzu­rrun-kalkuluak eta zistitisa arintzeko. Liki­doak atxikiz gero ere erabili daiteke, txiza egiteko lagungarria baita. Era berean, gota arintzeko eta kolesterolak behera egiteko hartu dezakegu (infusioa), diuretikoa eta garbitzailea delako.

• Beherakoa eteten laguntzeko (loreak era­bilita umeentzako xarabea prestatu daiteke).

• Odola garbitzeko (infusioa edo tin­tura).

• Urtaroko alergiak eta hotzeriak arin­tzeko. Espektoratzaile ona da eta arnas­bideetako kongestioa kentzen du. Asmarako edo eztulerako erabili daite­ke. Lehorgarria denez, lagungarria da uda-amaierako eta udazken-hasierako aler­giek ekartzen dituzten begi muki­tsuak, sudurreko muki-jariatzea eta do­ministikuak arintzeko. Bestalde, eztarriko mina arintzeko ere baliagarria da, pro­pie­tate antiseptikoak eta mikrobioen aur­kakoak dituelako. Biriketatik mukiak ate­ratzeko ere erabili daiteke (infusioa edo xarabea).  

• Barneko zein kanpoko zauriak orbain­tzeko. Ahoko zaurietarako, adi­bidez, in­fu­sioa hartuta gargarak egin daitezke, kanpoko zaurietarako, kataplasma ipini.  

Infusioa: 20 g landare ur litro bakoi­tzeko. Hartu egunero bizpahiru edalontzi.

Xarabea: Egosi 150 g landare litro er­di uretan, 10-12 minutuan. Utzi 12 orduan atseden hartzen eta iragazi ondo. Gehitu kilo erdi azukre beltz, nahastea berotzen den bitartean; pixkanaka-pixkanaka lo­dituz joango da, eta xarabe-itxura hartuz. Eragin eta berotu, xarabea prest egon arte.

Erabilera kosmetikoak

Loreak eta hostoak oliotan bera­tu daitezke, edo zaurietarako eta erredure­ta­rako kataplasma moduan erabili. Urrez­ko makilaren olioa milorriarekin eta Santiago belarrarekin erabili daiteke, zau­riak or­baintzeko baltsamoa egiteko. Halaber, olioa giharrei masajea egiteko eta ar­tri­tisa arintzeko erabil daiteke. Azaleko mi­netarako, hala nola ekzemetarako, on­ddo­etarako eta pikortetarako, infusioa era­bili daiteke eremua garbitzeko. Olioa edo bal­tsamoa ere erabili daitezke.  

Kataplasma: txikitu ondo hostoak eta loreak, bildu ondo oihal batean eta ipini tratatu beharreko gunean. 

Kontraindikazioak

Bihotzeko arazoak dituztenek eta haurdun daudenek ezin dute hartu.