Behe Erdi Aroa (XIII.-XVI. mendeak) al­daketa-garaia izan zen Europan. Gu­rean, jauntxoak dorretxeak eraikitzen ha­si ziren euren boterea erakutsi, man­tendu eta handitzeko. Etxebizitzak izan arren, dorretxeek funtzio militar handia zeukaten, eta euren menpean ia beti izaten ziren ola-errotak, bidesaria kobratzeko zubiren bat, ermitaren bat eta inguruko baserriak. Interesen arabera, ganboatar bandoaren edo oinaztar bandoaren alde jokatzen zuten, eta ezin konta ahala lapurretak, batailak eta triskantzak sortu zituzten euren artean. Beranduago, do­rretxe gehienei goiko aldea kendu zieten, eta euren funtzio militarra galduz joan ziren, etxebizitza bilakatzeko.